Kim jest prosument i czy warto nim zostać?

W kontekście fotowoltaiki często wykorzystuje się pojęcie prosumenta. Okazuje się jednak, że nie każdy rozumie jego znaczenie. Postanowiliśmy zatem szczegółowo wytłumaczyć, kim jest prosument, kto to prosument zbiorowy i wirtualny oraz co oznacza w praktyce bycie prosumentem. 

Co to znaczy prosument?

Wiele światła na to, kto to jest prosument, rzuca samo wyjaśnienie tego, jak powstało to pojęcie. Otóż jest to zbitka stworzona z połączenia 2 słów: producent i konsument. Słowo to określa zatem podmioty konsumujące samodzielnie wytworzone produkty. Zwykle pojęcia prosument używa się w kontekście odnawialnych źródeł energii – najczęściej fotowoltaiki. Produktem jest w tym przypadku energia elektryczna, wytwarzana za sprawą pracy paneli fotowoltaicznych. Innymi słowy, w kontekście fotowoltaiki prosument to każdy, kto produkuje prąd z energii słonecznej na własny użytek.

Jeszcze do niedawna za prosumentów uważano jedynie podmioty prywatne. W praktyce pojęcie to odnosiło się w zasadzie wyłącznie do gospodarstw domowych. Na mocy nowelizacji prawa z 2019 roku zmieniła się odpowiedź na pytanie, kim jest prosument. Prawo do tego tytułu przyznano również podmiotom gospodarczym. Firmy mogą funkcjonować jako prosumenci, o ile:

  • produkują energię wyłącznie na własny użytek,
  • moc instalacji fotowoltaicznej nie przekracza 50 kWp.

Instalacja fotowoltaiczna a pozwolenie na budowę – nowe regulacje

W dniu 7. lipca 2023 roku Sejm uchwalił kolejną nowelizację ustawy OZE. Wprowadza ona subtelną, lecz bardzo istotną zmianę. Od momentu wejścia w życie nowelizacji, bez konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę będzie można montować instalacje solarne o mocy do 150 kWp, a nie jak dotychczas, do 50 kWp. Oznacza to mniej formalności i skrócenie procesu inwestycji w fotowoltaikę.

Nowelizacja dotyczy również kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Inwestorzy, którzy złożyli już wnioski o pozwolenie na budowę, mogą spodziewać się umorzenia postępowania.

Prosument kim jest wyjaśnienie

Kto jest prosument wirtualny i kim jest prosument zbiorowy?

Fotowoltaika to rozwijająca się dziedzina, która od kilkunastu lat przeżywa ogromny rozkwit. Skutkuje to wdrażaniem coraz to nowych rozwiązań i nieustannym modyfikowaniem przepisów prawa. W kontekście tychże zmian warto przytoczyć dwa terminy istniejące dopiero od kilku lat. Chodzi tutaj o pojęcia: prosument wirtualny i prosument zbiorowy.

Prosument wirtualny

Kto to jest prosument wirtualny? Najprościej rzecz ujmując, jest to użytkownik pozyskujący energię z instalacji znajdującej się poza obiektem, który z niej korzysta. Dzięki tej opcji podmioty niemające możliwości samodzielnego montażu instalacji w obiekcie, na przykład ze względu na zbyt mały dach, mogą korzystać z energii słonecznej, i to ze statusem prosumenta. Montaż instalacji solarnej poza obiektem najczęściej jest praktykowany przez spółdzielnie mieszkaniowe dostarczające prąd do mieszkańców bloku czy też przez niektóre przedsiębiorstwa.

Prosument zbiorowy

Termin prosumenta zbiorowego jest nieco zbliżony do prosumenta wirtualnego. Zatem kim jest prosument zbiorowy? To każdy użytkownik pozyskanej z fotowoltaiki energii elektrycznej, pochodzącej z instalacji pracującej dla większej grupy podmiotów. Prosumentami zbiorowymi są na przykład lokatorzy bloku mieszkalnego, do którego doprowadzana jest energia elektryczna wytwarzana z energii słonecznej.

Skomplikowany aspekt rozliczeń z siecią

Zostając prosumentem, stajemy się producentami energii dostarczanej do naszego domu czy firmy. Niestety fotowoltaika, choć wygodna i dająca dużą niezależność, w niektórych chwilach nie jest w stanie produkować energii elektrycznej ze względu na panujące warunki atmosferyczne lub po prostu porę dnia. W innych okresach natomiast produkuje nadmiar energii. Konieczne jest zatem wszczęcie odpowiednich działań, aby zapewnić sobie stały dostęp do energii elektrycznej i nie marnować prądu generowanego w godzinach największego nasłonecznienia. W tym obszarze istnieją 2 główne rozwiązania:

  • podłączenie do sieci energetycznej
  • montaż własnego magazynu energii

Instalacja połączona z siecią

Najprostszym i jak na razie wciąż najczęściej wybieranym przez prosumentów rozwiązaniem jest podłączenie instalacji solarnej do sieci energetycznej. Wymaga to wykonania właściwego połączenia elektrycznego i montażu licznika dwukierunkowego informującego o ilości energii oddanej i pobranej. Licznik wskazuje również należność za zakup energii z siecią.

Współpraca z siecią energetyczną nie jest, rzecz jasna, darmowa. Do niedawna funkcjonował system opustów uprawniający użytkownika do odebrania nawet 80% energii z sieci bez ponoszenia jakichkolwiek opłat. Korzyści były zatem obopólne, ponieważ sieć również zyskiwała, zachowując 20% odebranej energii. System ten nazywa się net-metering. W 2022 roku zastąpił go net-billing. Wszyscy prosumenci, którzy zamontowali instalacje po 1 kwietnia 2022 roku, a także Ci, którzy zrobili to wcześniej, jednak chcą wykorzystać dotacje na fotowoltaikę, rozliczają się z siecią poprzez net-billing. Oznacza to, że odprowadzanie nadwyżek przyjmuje formę zwykłej sprzedaży, a odbieranie ich – kupowania energii. Wszystko to następuje według aktualnych stawek, co przeważnie oznacza dla prosumenta pewną stratę. Obecne rozwiązanie nie jest zatem optymalne. Niemniej wciąż pozwala czerpać duże korzyści z fotowoltaiki. Poza tym prosument ma też do wyboru opcję alternatywną, którą omawiamy w kolejnym paragrafie.

Własny magazyn energii

Zamiast odprowadzać nadwyżki do sieci, można gromadzić je w akumulatorze. Własny magazyn energii to swego rodzaju bateria, która przechowuje energię i umożliwia wykorzystanie jej w dowolnym momencie. Zakup tego sprzętu oznacza dodatkowy koszt, ale też szereg korzyści, takich jak:

  • Jeszcze większa oszczędność – magazyn energii pozwala obniżyć rachunki za prąd do zera.
  • Pełna niezależność do zmian cen prądu – nie korzystasz z energii z sieci, zatem nie interesują Cię zmiany cen prądu.
  • Niezależność od przerw w dostawie prądu – rozmaite awarie sieci powodują przerwy w dostawie prądu. Pozyskiwanie energii z magazynu sprawia, że zawsze masz dostęp do prądu.
  • Możliwość wykorzystania energii do zasilania dodatkowych sprzętów – gromadzenie nadwyżek energii elektrycznej pozwala zwiększyć autokonsumpcję poprzez zasilanie dodatkowych sprzętów. W dalszej części tekstu omawiamy tę kwestię bardziej szczegółowo.

Na czym polega autokonsumpcja?

Prosument to wytwórca energii elektrycznej, który jednocześnie jest jej użytkownikiem. Innymi słowy, praktykuje on autokonsumpcję. Zwiększona autokonsumpcja wyprodukowanej energii to korzyść zarówno dla klasycznego użytkownika wyprodukowane przez siebie energii, jak i dla prosumenta zbiorowego czy też prosumenta wirtualnego, ponieważ pozwala w większym stopniu wykorzystać nadwyżki energii. Zwiększenie autokonsumpcji jest możliwe poprzez wykorzystanie energii fotowoltaicznej do zasilania sprzętu dodatkowego, takiego jak:

  • samochody elektryczne,
  • narzędzia elektryczne,
  • sprzęt ogrodowy.

Korzyści bycia prosumentem

Wyjaśniliśmy już, co to znaczy prosument, kim jest prosument, a także znaczenie takich pojęć, jak: prosument zbiorowy i prosument wirtualny. Teraz zatem należy wskazać, dlaczego warto zostać prosumentem:

  • Korzyść finansowa – produkcja energii z fotowoltaiki nie generuje kosztów, natomiast pozwala obniżyć rachunki za prąd z sieci do minimum, a pod pewnymi warunkami nawet do zera.
  • Niezależność od cen prądu – stawki za energię pozyskiwaną z sieci energetycznej są zmienne. W ostatnich latach niemal stale rosną. Dla prosumentów nie ma to większego znaczenia, ponieważ korzystają oni z własnej energii, produkowanej przez panele fotowoltaiczne.
  • Bezpieczeństwo energetyczne – własna produkcja prądu to koniec z obawami o przerwy w dostawie energii z sieci.
  • Życie w zgodzie ze środowiskiem – fotowoltaika to odnawialne źródło energii. Panele słoneczne pracują bez szkody dla środowiska, zatem użytkując je, przyczyniasz się środowisku.
  • Wzrost wartości obiektu – instalacja fotowoltaiczna istotnie podnosi wartość rynkową budynku. To istotne, nawet jeśli nie planujesz w najbliższym czasie sprzedaży domu czy budynku firmowego. Sprawne moduły fotowoltaiczne na dachu i podłączona instalacja będą zwiększać wartość budynku przez kilkadziesiąt lat.

Wiesz już, kto to jest prosument, jakie typy prosumentów wyróżniamy i co wynika z zostania prosumentem. Zatem wiesz również, że inwestycja w fotowoltaikę na własny użytek daje szereg korzyści, zwłaszcza jeśli uwzględnia magazyn energii oraz maksymalizację autokonsumpcji. Jeśli rozważasz montaż paneli słonecznych i chcesz jak najwięcej zyskać na tej inwestycji lub po prostu pragniesz dowiedzieć się więcej na temat tego, kim jest prosument – jak najszybciej się z nami skontaktuj.